تولید محتوا از ابتدای تاریخ، همراه با بشر بوده. از زمانی که انسان با چوب و ذغال روی دیوار غارها نقاشی کشید معنای تولید محتوا را درک کرده تا امروز که در شبکههای اجتماعی همین مفهوم ادامه پیدا کرده. اما بعد از هزاران سال تولید محتوا، این اولین بار است که انسان در محتوای خود غوطهور شده است.
تعریف فناوریهای غوطه ور یا Immersive Technology
به بیان ساده، فناوری غوطه ور به فناوریهایی گفته میشود که مخاطب درون آن قرار دارد. تا پیش از این مخاطب در مقابل محتوا قرار داشت و محتوا ممکن بود یک تصویر، فیلم، متن یا هر چیز دیگری بوده باشد که کاربر بر روی یک صفحه کامپیوتری یا روی یک برگه کاغذ مشاهده میکرد. اما امروز به کمک فناوریهای واقعیت گسترده اعم از واقعیت مجازی، واقعیت افزوده یا واقعیت ترکیبی مخاطب میتواند درون محتوا قرار گرفته باشد. این اتفاق به کمک یک عینک واقعیت مجازی یا فناوریهای دیگری همچون تصاویر هولوگرافیک رخ میدهد.
اهمیت محتوای غوطه ور یا Immersive Content
با پیشرفت فناوری، به شکلی خلاقانه، راهکارهای جدیدی در اختیار مردم قرار میگیرد. بعد از توسعه فناوریهای چاپ، نشر و تولید محتوای متنی و تصویری تبدیل به ابزاری برای انتقال پیام، آموزش، بازاریابی، ارتباط و … شد. سپس همین اتفاق برای عکس و سپس فیلم افتاد. حالا با فراگیری فناوریهای غوطهور، این مدیوم و ابزار جدید در اختیار عموم مردم قرار گرفته و به زودی افراد و شرکتهای بسیاری از ان برای مقاصد گوناگون استفاده خواهند کرد. به خصوص با توجه به این مساله که فناوری ها و محتوای غوطه ور، ارزش افزوده های بسیاری برای افراد و صاحبان کسب و کار ایجاد میکند.
انواع محتوا و فناوری غوطه ور
برای اینکه با انواع محتوای غوطه ور آشنا شویم، نخست باید معنای غوطه وری را بهتر درک کنیم. به صورت کلی واژه Immersive به معنای غوطه ور یا Immersion به معنای غوطه ور بودن را میتوان از دو منظر بررسی کرد. در رویکرد اول، کاربر درون محتوا غوطه ور است. مخاطب محتوای غوطه ور، به کمک یک دستگاه یا گجت، خود را درون محتوای تولید شده میبیند. در رویکرد دوم، مقصود از غوطه ور بودن، غوطه وری محتوا درون فضا است. این اتفاق میتواند توسط راهکارهای گوناگون و نمایشگرهای مختلف رخ دهد. با این تفاسیر میتوان فناوریهای غوطه ور را به این صورت دسته بندی کرد:
- واقعیت گسترده یا Extended Reality یا به اختصار XR به عنوان یک کلید واژه کلی برای هرگونه دستکاری در واقعیت به کار میرود که دیگر انواع فناوریهای غوطه ور زیرمجموعه آن قرار میگیرد.
- واقعیت افزوده یا Augmented Reality یا به اختصار AR به فناوریهایی گفته میشود که میتواند به محیط کاربر یا مخاطب، محتوایی را اضافه کند. این فناوری مدتها است که با تلفن همراه قابل استفاده است اما استفاده از این فناوری با موبایل چندان غوطهور محسوب نمیشود. این فناوری در عینکهای واقعیت مجازی به کمک فناوری Path Through رخ میدهد. باید توجه داشت که واقعیت افزوده قابل تعامل نیست.
- واقعیت مجازی یا Virtual Reality یا به اختصار VR به فناوری هایی گفته میشود که کاربر به کمک یک عینک واقعیت مجازی، کاملا از محیط خود جدا شده و در محیطی جدید قرار میگیرد. عکسها و فیلمهای ۳۶۰ درجه به شرطی که در یک عینک واقعیت مجازی توسط کاربر مشاهده شوند، از این دسته هستند. همچنان باید تاکید کرد که فناوری واقعیت مجازی قابلیت تعامل ندارد.
- واقعیت ترکیبی یا Mixed Reality یا به اختصار MR به هرگونه فناوری XR گفته میشود که قابل تعامل است. کاربر میتواند در یک تجربه AR یا VR با محیط به تعامل بپردازد. این تعامل میتواند با یک کنترلر یا حتی دست انجام شود. در نمونههای پیشرفته کاربر میتواند با بیان و گفتار نیز با محتوا تعامل داشته باشد.
کابردهای فناوری و محتوای غوطه ور
بی شک در هر شاخه و حوزهای که محتوا تا پیش از این مورد استفاده قرار گرفته، محتوای غوطه ور نیز میتواند با اثر بخشی و جذابیت دوچندان مورد استفاده قرار بگیرد. حوزههایی همچون آموزش، بازاریابی و فروش، پزشکی، معماری، گردشگری، صنعت، شهرسازی، مستند سازی و بسیاری از حوزههای دیگر، میتوانند به خوبی از غوطه وری استفاده کنند.
چالشها و محدودیتهای فناوری و محتوای غوطه ور
۱- هزینه بالای تولید محتوای غوطهور: طبیعتا از آنجایی که این فناوری هنوز نوظهور محسوب میشود، هزینههای تولید و توسعه محتوای غوطه ور به نسبت دیگر انواع محتوا قدری بالا است. البته به همان نسبت، بلکه بیشتر، اثرگذاری آن نیز بالاتر است.
۲- دسترسی محدود به تولید کننده با کیفیت: افراد و شرکتهای محدودی در جهان و به خصوص در ایران وجود دارد که میتوانند محتوای غوطه ور قابل تعامل با کیفیت تولید کنند.
۳- محدودیت های فنی: در حال حاضر دسترسی به دستگاهها و گجتهای غوطه ور برای همه شهروندان ممکن نیست. گرچه آمار افرادی که به عینکهای واقعیت مجازی دسترسی دارند روز به روز در حال افزایش است اما امروز این دستگاه ها به اندازه تلفنهای همراه در دسترس نیستند.
به عنوان جمعبندی باید تاکید کنیم، فناوری ها و محتوای غوطه ور یک راهکار و مدیوم جدید است که شرکتها در راستای منافع سازمانی خود باید به بهترین نحو از آنها استفاده کنند. به طور حتم شرکتهایی که زودتر از قابلیتهای محتوای غوطهور استفاده کنند، بیشتر از مزایای آن بهرمند میشوند.