با ظهور و گسترش فناوری‌هایی که در تلاش هستند واقعیت را دستکاری کنند، واژه‌ها و مفاهیم جدیدی به ادبیات وارد شده است که هنوز تعریف برخی از آنها برای عموم روشن نیست. واژه‌هایی مثل متاورس، واقعیت گسترده، واقعیت ترکیبی و برخی دیگر از واژه‌ها که در این مقاله آنها را سریع و خلاصه بررسی می‌کنیم.
بازی با واقعیت و مفاهیم بدیهی
برخی مفاهیم برای مغز انسان بدیهی محسوب می‌شود. برای مثال مغز انسان حضور و موقعیت اجسام را درک می‌کند و بر اساس قوانین بدیهی که از کودکی شاهد بوده، مکان آنها را تخمین زده و باید‌های طبیعی را پیش بینی می‌کند. بسیاری از اوقات فناوری‌های روز، موجب بر هم خوردن این مفاهیم در ذهن یک نسل می‌شوند. فرض کنید نخستین کسی که از تهران با پرواز یک هواپیمای مسافربری به سفر حج رفت و پس از ۱۰ روز بازگشت. برای نسلی که سفر حج را ماه‌ها با پای پیاده رفته بودند، این سفر ۱۰ روزه مرز میان واقعیت و خیال را جابجا کرده است. در بسیاری دیگر از فناوری‌ها داستان به همین شکل است.
حالا فناوری‌های واقعیت مجازی به لطف استفاده از گجت‌های هوشمند مستقیما خود واقعیت را هدف گرفته‌اند. واقعیت مجازی یا واقعیت گسترده چگونه کار می‌کند؟ داستان گرچه برای یکی دو نسل قبل از ما کمی ترسناک به نظر می‌رسد اما در مجموع ساده است. در تمامی این فناوری‌ها به هر شکل تصویر به کمک آینه و عدسی‌های متعدد به سمت چشم چنان هدایت می‌شود که مغز تفاوت آن را با نوری که به صورت معمول از اجسام دریافت می‌کرده نخواهد فهمید و به این وسیله فرد خود را در فضایی جدید درک می‌کند. در مرحله بعد عینک واقعیت مجازی به کمک سنسورها و دوربین‌هایی که دارد، موقعیت و حرکت‌های سر و بدن کاربر را تشخیص داده و تصویری که به چشم کاربر القا می‌کند را متناسب با آن تغییر می‌دهد. با مجموع این اتفاقات، فرد تجربه‌ای را زیست می‌کند که مغز نمی‌تواند تفاوت آن را از واقعیت تفکیک کند.
واقعیت گسترده
واژه واقعیت گسترده که مستقیما ترجمه Extended Reality محسوب می‌شود، یکی از عام ترین مفاهیم در این حوزه است. به طور کلی به هر آنچه که به هر شکل واقعیت را دستخوش تغییر می‌کند، واقعیت گسترده گفته می‌شود. به بیان دیگر اگر می‌خواهید درباره مجموعه فناوری‌های این حوزه صحبت کنید می‌توانید از این واژه بهره ببرید.
واقعیت مجازی
اینکه واقعیت مجازی یعنی چه؟ یکی از اصلی‌ترین سوالاتی است که در این روزها پرسیده می‌شود. واقعیت مجازی ترجمه Virtual Reality است که به اختصار VR گفته می‌شود و احتمالا بیش از هر چیز شنیده باشید. واقعیت مجازی به تجربه‌ای می‌گویند که فرد کاملا از محیط واقعی خود جدا می‌شود و در محیط تصویرسازی شده‌ی دیگری قرار می‌گیرد. برای مثال وقتی کاربر به وسیله عینک واقعیت مجازی در حال مشاهده یک فیلم ۳۶۰ درجه است به گونه‌ای که چیزی از محیط واقعی که در آن حضور دارد را نمی‌بیند، عملا در حال استفاده از فناوری واقعیت مجازی است.
واقعیت افزوده
واقعیت افزوده نیز یکی از واژه‌های پرکاربرد این روزها است. این واژه برگردان واژه Augmented Reality است که به اختصار AR گفته می‌شود. در این فناوری فرد محیط اطراف خود را مشاهده می‌کند اما محتوایی نیز به آن اضافه شده. برای مثال کاربر به وسیله یک عینک واقعیت افزوده درحالی که محیط اتاق خود را مشاهده می‌کند، می‌تواند تصاویر، اشیاء یا هر محتوایی را در ببیند که به اتاقش اضافه شده است. فرق واقعیت مجازی و واقعیت افزوده چیست؟ در واقع تفاوت AR و VR در درک حضور در محیط است. در واقعیت مجازی چیزی عملا در محیط خود نیستید اما هنگام تجربه واقعیت افزوده، فقط چیزهایی به محیط واقعی به صورت دیجیتال افزوده شده است.
واقعیت ترکیبی
واقعیت ترکیبی یا Mixed Reality درواقع اشاره شیوه اجرای این فناوری ندارد. این مفهوم در حقیقت به دستگاهی که کاربر از آن استفاده می‌کند اشاره دارد. چندی پیش عینک‌های واقعیت گسترده، یا واقعیت مجازی با پشتیبانی می‌کردند و یا واقعیت افزوده را. اما با پیشرفت فناوری، گجت‌هایی ساخته شد که می‌توانستند بین VR و AR جابجا شوند. به این فناوری واقعیت ترکیبی می‌گویند.
تجربه غوطه‌ور
واژه Immersive Experience که هنوز به خوبی ترجمه نشده را می‌توان در فارسی تجربه غوطه‌ورانه ترجمه کرد. از این بابت به این تجربه غوطه ور می‌گویند که فرد خود را در یک محیط جدید به شکلی غرق و غوطه ور احساس می‌کند. ایمرسیو اکسپریونس یا تجربه ایمرسیو هم به این فناوری گفته می‌شود. Immersive web هم یکی از فناوری‌هایی است که به سرعت در حال توسعه است و به تکنیک‌هایی گفته می‌شود که در محیط وب برا کاربر یک تجربه غوطه ور خلق می‌کند.
آنچه در رابطه با همه این فناوری‌ها جالب است، اینکه موج بعدی تغییرات بنیادی را به زودی رقم خواهند زد. دانستن کلیدواژه‌های اساسی این تغییرات برای همگامی با آن لازم و ضروری است. اگر می‌خواهید از تکنولوژی عقب نمانید، دنبال کردن اخبار این حوزه، یکی از الزامات اصلی خواهد بود.